SEVİNCİN MERTEBELERİ

 Sevinçli  olmanın yani mutlu olmanın kanıtı zamandan münezzeh yaşamadır. Bu hâlin dışavurumu farklı biçimlerde tebarüz etmektedir. Mutlu olmanın yansıması olarak bunları üç kavrama ayırıyorum; tebessüm, gülme ve kahkaha.

Bu kavramlara geçmeden önce  zamandan münezzeh ne demek onun üzerinde durmak istiyorum. Mutlu olmanın şartıdır zamandan ve mekândan elbette düşünceden uzak durmak. Sevinçli olmanın  tam karşıtıdır düşünce çünkü bir yerde duygu varken diğer yerde us var. 

Sevinçliyken andan mahrum bir hâldesinizdir. An varsa zaman var, zaman varsa duyular harekette değil demektir. Bu nedenle mutluluk zamanın ve mekânın dışında gerçekleşen bir eylemdir.

Şimdi gelelim mutlu olmanın mertebelerine bunlardan ilki kahkaha yani üçlü piramidin en altında yer alan bir kavram. İkincisi gülme ve üçüncüsü tebessüm yani piramidin en yukarısında yer alanı. Yaygın kullanımına gelirsek gülme birinci sırada ikinci sırada kahkaha üçüncü sırada yani en az olan tebessüm hâli.

Düşünürler için kahkaha hem zeval olmanın tezahürü hem de ahlaken ayıptır. Neden ama kahkaha ayıp ve tasvip edilmeyen bir mutlu olma biçimidir?

Bunun iki nedeni var. İlki kahkaha atanın hiçbir derdinin olmaması (dışarıdan  böyle görünmekte) ve hâlinden her dem razı olması ikinci sebebi ise başkasının ne dediğini umursamadan tepkide bulunmasıdır yani topluma rağmen eyleme devam etmesidir buna etik çerçevesinde  bakarsak ayıp olarak niteleyebiliriz. Hukukta suç teşkil edilemez. Dinde günah sayılmaz fakat ahlâkta ayıp olur. 

Mutluluğun mertebeleri bize kişilik hakkında bilgiler de verebilir. Kahkaha atanın mizacı gülme eyleminde bulunanın mizacından farklı olacağı gibi tebessüm edenin mizacı da kahkaha ve gülmeden elbette farklı olacaktır. Tebessüm edenin mizacı dünyada olan bitenden haberdar olması ve kendini bilmesidir. Kendini bilen ve dünyada ne olup bittiğinin farkında olan insan kahkaha atamaz. Bunun nedeni yaşanılan trajediler karşısında ancak ve ancak tebessüm edebilir. Somurtmak yerine şikayet etmek yerine karalamak yerine yapıcı eleştiri yapıp etrafındaki insanlara karşı çatık kaşlı olmayıp tebessüm edebilme erdemini gerçekleştirebilecektir. 

 Kahkaha atanın mizacı kendini bilmeyen insanın mizacıdır. Hem kendini hem de etrafını kaide almadan mutlu olma biçimidir. Hiç şüphesiz böyle davrananlar daha mutlu olur. Hayatın karşısında alaycı bir tavırla hareket ederler fakat bu mutluluk biçimi erdemden uzak bir yaşama biçimdir. Gülme mizacına sahip insanlar toplumun çoğunluğunu oluşturur. Bence olması gereken de budur. Tebessüm ise azınlığın alanıdır.